Impact!

We zitten in de schaduw van ANNE. Het gebouw is binnen al praktisch leeg getrokken. Het pand zelf staat nu te wachten totdat het uit elkaar wordt gehaald om op een vrachtwagen naar een nieuwe bestemming te worden gebracht. Maar daarover later meer. Nog net voor de zomer ging ANNE met een afscheidsfeest dicht. “Dat was een mooi feestje. Het voelde goed”, zegt Lippus. Geen spoor van weemoed klinkt er door in zijn stem. “Weet je, er zijn in dit land inmiddels meerdere van dit soort ontmoetingsplekken. En ook in Utrecht krijgt ANNE als nieuwe hub op het Science Park een vervolg.”

Energietransitie

We beginnen bij het begin. Pakweg zeven jaar geleden is Arthur al gepokt en gemazeld in de wereld van de energietransitie. Hij werkt onder andere bij de Stroomversnelling als hij gevraagd wordt om in Utrecht te helpen een regionale beweging tot stand te brengen. “Toen bleken er al heel veel partijen met duurzaamheid bezig te zijn. Alleen die spraken wel over elkaar maar niet met elkaar. Toen dacht ik, als we nu een plek creëren waar partijen elkaar kunnen ontmoeten. Iedereen vond het een goed idee maar dan moet je van denken naar doen.” 

Vooral dat laatste bleek allesbehalve eenvoudig. Er was een financiële toezegging van de Jaarbeurs en hij had een plek en voor de rest bleef het vooral bij praten. Uiteindelijk besloot Lippus het zelf te gaan doen. Hij richtte een stichting op en vroeg aan de Jaarbeurs of ze hun toezegging gestand wilde doen en ging aan de slag. ANNE kwam tot leven en werd gebouwd met herbruikbare materialen, van vloertapijt tot aan het dakterras. Toeleveranciers plaatste er hun duurzame producten om ze als showcase te kunnen laten zien. “Ik hou van dingen maken. Ik kon bij wijze van spreken eerder iets maken dan dat ik kon lopen. De helft van je tijd met de hoofd werken en de andere helft van de tijd echt iets met je handen maken is mijn balans. Dus ook die bouwperiode vond ik een mooie tijd.” 

Eenmaal open bleek het businessmodel van ANNE echter nog niet zo eenvoudig. “Bij ondernemen gaan de kosten voor de baat uit. Er kwamen wel wat meetings maar daarvoor moesten wel eerst inkopen worden gedaan. Vervolgens duurt het even voordat de factuur wordt betaald. Het was onze redding dat een paar partijen waaronder Stroomversnelling, Energie-U, Hoom en Duurzame Week er het hoofdkantoor van maakte.”

18^e Global goal

Na drie jaar werden er in ANNE pakweg 500 bijeenkomsten per jaar gehouden en dat bracht meer geld in het laatje dan nodig om uit de kosten te komen. “Met die extra inkomsten konden we nieuwe ideeën uitproberen en lokale initiatieven ondersteunen. Na die beginperiode groeide ANNE ook echt uit tot een plek in beweging.” Lag in de eerste jaren de nadruk vooral op de energietransitie, gaandeweg groeide het besef dat feitelijk alles samenhangt met duurzaamheid. “We waren toen al bezig met de 17 Sustainable Development Goals (SDG). Zo voelden we ons al verbonden met onder andere SDG 7, betaalbare en duurzame energie, SDG 11, duurzame steden en gemeenschappen

En SDG 17 partnerschap om doelstellingen te bereiken. Toen hadden we Thomas Rau hier en hij zei: ‘wij zijn het probleem, maar ook de oplossing: een nieuwe mindset voor iedereen’ en ANNE is de plek om daarmee te experimenteren’. Die mindset ziet Rau als 18^e Global Goal en wij hebben dat op z’n Utrechts vertaald in ‘wat doet U?’”  

Pionier

Zelf beginnen met de verandering ligt hem ook na aan het hart. En als hij er zelf even niet aan denkt zijn het wel zijn kinderen. Met een grote glimlach op zijn gezicht: “Jaren geleden moest ik een nieuwe auto hebben. Mijn dochter was toen elf jaar en zei tegen mij ‘jij hebt het altijd over duurzaamheid, dan moet je ook een elektrische auto kopen’. Dat was nog echt in de begintijd met nog weinig actieradius en laadmogelijkheden. Ik voelde mij echt een pionier maar heb die auto vaak vervloekt. Maar kijk om je heen, hoe snel is dat veranderd. Wij zijn nu lid van WedriveSolar. Zij zetten 5 jaar geleden één van de eerste deelauto’s bij ANNE voor de deur. Inmiddels staan er meer dan 100 door de stad. Altijd prijs. Wat een luxe en gemak.”

Het verleggen van de focus maakt ANNE tot een nog gewildere plek om er vergaderingen, meetings te houden of er gewoon te werken. Overdag was ANNE het domein voor de professionals en in de avonduren vergaderen er vrijwilligers. “Uiteindelijk”, zegt Arthur terwijl hij zijn blik laat gaat gaan over de nieuwbouw die pal naast ANNE wordt gerealiseerd, “is ANNE zeker drie keer zo groot geworden als ik toen had gedacht. Wat ik jammer vind is dat ik de vakbroeders en de wereld van vrijwilligers, die hier ’s-avonds waren, niet met elkaar heb weten te verbinden. Ze ambiëren hetzelfde vaak met soortgelijke activiteiten, maar het zijn en blijven hardnekkig gescheiden werelden.”

We zijn de Oekraïners gewoon gaan opvangen. En die konden we bij sluiting van ANNE niet opnieuw laten vluchten

Oekraïners

Eind vorig jaar werd duidelijk dat ANNE voor de aanpalende nieuwbouw moet gaan wijken. Dan valt Poetin Oekraïne binnen en komen er veel Oekrainers op de vlucht voor de oorlog naar Nederland. Ook maar Utrecht. Direct vraagt Lippus zich vanuit SDG 18 ‘wat doet U?’ af of ANNE iets voor de vluchtelingen kan doen. De stichting Vital’nya ziet het licht en in de tijd die ANNE nog rest ontpopt het zich als een huiskamer voor de Oekraïense vluchtelingen. “Alle dagen kwamen er vijftig tot tachtig Oekraïners om taallessen te volgen en om hun verhaal aan de vrijwilligers kwijt te kunnen. We zijn het gewoon gaan doen. En die konden we bij sluiting van ANNE niet opnieuw laten vluchten” Inmiddels hebben de Oekraïners in het oude IND kantoor, elders in de stad een nieuwe huiskamer. “We hebben dat kantoor antikraak ingericht met de huisraad van ANNE.  Ze zijn er ziels gelukkig mee.” Hij kijkt er met een goed gevoel op terug. “Eén van de belangrijkste lessen van ANNE vind ik dat als je spontaan en onbevreesd slimmer met elkaar gaat samenwerken er dan mooie dingen ontstaan.”

Leven na ANNE

Dan dringt de vraag zich op of er nog leven is na ANNE? Over een antwoord op die vraag hoeft hij niet lang na te denken. “Absoluut. Zoals gezegd is er een nieuwe hub als ontmoetingspunt op het Science park. ANNE is geadopteerd door het renovatielab van de Hogeschool Utrecht. De Oekraïners hebben hun nieuw Vital’nya. En dit gebouw krijgt een nieuwe bestemming. Die bestemming heeft alles te maken met het nieuwe avontuur dat voor hem ligt. “Na twintig jaar in deze mooie stad te hebben gewoond gaan we deze verlaten. We hebben een stuk grond om de hoek in Driebergen gekocht en ik neem dit pand over. We halen het gebouw uit elkaar en ik ga er op de nieuwe plek een huis van bouwen. Absoluut heel circulair. En de rest biobased, energiepositief en klimaatadaptief. ‘Gewoon’ invulling blijven geven aan SDG Doel 18 ‘Wat doet U?’. Hoe het gaat worden weet ik nog niet, dat gaan we zien.” Dan na een korte stilte: “Inderdaad, leven is het meervoud van lef.”