Impact!

Het aanpakken van de duurzaamheidsopgave pakken publieke en private partijen vaak afzonderlijk van elkaar op. Publieke partijen schrijven voor wat ze willen hebben. En private partijen proberen op hun beurt hun producten bij publieke partijen te slijten. “Maar de verduurzamingstrein komt pas echt op gang als beide partijen echt gaan samenwerken en de dialoog hierover met elkaar gaan voeren. Dat is de kern van de Transitieloop die daar handvatten voor biedt”, zegt Brigitte Berends. 

De Transitieloop telt met verkennen, verbinden, ontwikkelen en realiseren een viertal stappen. En in het midden van die vier fases komen aanbod en vraag bij elkaar. Maar voor het zover is, is het beIangrijk dat de deelnemende partijen kennis en inzicht hebben in elkaars rollen en taken. Berends: “Mensen moeten elkaar eerst leren begrijpen. Er moeten relaties ontstaan om goed met elkaar samen te kunnen werken.” Kortom, in de eerste twee stappen van de Transitieloop ligt de focus op eerst verkennen en vervolgens verbinden.  “Zo verkennen ze gezamenlijk op basis van duurzame doelstellingen de huidige spelregels in de markt. Op die manier wordt ook dat duidelijk welke waarden de partijen met elkaar delen.”

Waardenkompas

Om dit helder te krijgen maakt de ‘Transitieloop’ gebruik van een zogenoemd waardenkompas. In dit kompas gaat het om zaken als welzijn, welbevinden en welvaart. Berends verwacht dat vooral de eerste twee waarden voor de deelnemende partijen wennen zal zijn. “In onze huidige maatschappij zijn we altijd van groei uitgegaan. Je bedrijf of business doet het goed als je continuïteit hebt, groeit en winst kan realiseren. Dat is nu aan het veranderen omdat we de grenzen van de aarde gewoon al ver overschreden hebben.

We zullen dus naar een veel gelijkwaardiger waarde model kompas moeten. Een kompas en richting waarin we ook die grenzen van de aarde gaan respecteren. Bij het kompas gaan de gesprekken over ‘wat vinden wij belangrijk met elkaar?’ Wat is het lonkend perspectief? Het integreren van circulaire waarden is zeer complex en vergt veel ruimte. Vanuit het waardenkompas krijg je ook de vraag, ‘met wie heb ik eigenlijk een gedeeld belang?’” Op het moment dat het gezamenlijk belang helder is moet worden vastgesteld wat er nodig is om de transformatie mogelijk te maken. Het verkenningsproces en het verbindingsproces heeft plaats op strategisch niveau.

Met interventies jagen we een marktransformatie aan

Vanuit een gemeenschappelijke visie zien partijen wat er op dit moment nog niet goed werkt binnen de huidige markt. “Met interventies jagen we een marktransformatie aan.” Initiatieven voor interventies kunnen komen vanuit de publiek-private samenwerking, de sector of een organisatie. Om de verbinding te maken tussen praten en doen is altijd een transactie nodig. Hier gaat het volgens Brigitte Berends in de bouwsector echter wel vaak mis. “We blijven namelijk praten of we stoppen bij een challenge of pilot. Vanuit de Transitieloop in combinatie met de langdurige samenwerking is nadrukkelijk ook het verbinden met de business binnen de samenwerking geborgd.”  

De Transitieloop geeft richting om in het operationele proces stap voor stap bij iedere stakeholder duurzamere businessmodellen te ontwikkelen. Berends: “Zoals Michael Porter het zo mooi zegt ‘creating shared value’, waarbij business en maatschappelijke opgave samen komen. Stap voor stap stijgt de corporate sociale innovatie binnen de betrokken businessmodellen van de stakeholders.”

Mindset

De belangrijkste stap die de deelnemers moeten maken is het veranderen van de mindset. “De mindset moet van uitbuiting naar het in standhouden van de aarde gaan. Maar ook van korte termijnplanning naar lange termijn en van business denken naar sociaal denken,” zegt Berends. Met deze mindset en leiderschap zijn de partijen in staat om de derde stap in de transformatieloop te zetten. Deze stap behelst dan ook het ontwikkelen van duurzame modellen om daarmee sociale problemen op te lossen. De vierde stap in de ‘transitieloop’ is het realiseren van de projecten. Zowel stap drie als vier zitten op het vlak van het operationeel gebied.

Pilots

Berends voorziet dat in deze twee stappen de deelnemende partijen pilots en experimenten op touw gaan zetten. “Zo ontstaat er ook een leercurve. Het leren met en van elkaar is zo belangrijk. En door het te gaan doen, krijg je nieuwe data en inzichten om de Transitieloop weer te maken. Zo ontstaat er een continue loop om heel veel verschillende thema’s en complexe problemen die nu op ons afkomen, concreet handen en voeten te geven.”

Uiteindelijk duurt het doorlopen van de ‘Transitieloop’ minimaal vijf jaar. Dat vergt volgens Berends wel iets van de deelnemers aan de Transitieloop. “Je hebt mensen nodig die een beetje buiten de lijntjes durven te kleuren. Mensen die een beetje dwars zijn van de huidige systematiek en ook wel een goede zelfreflectie hebben. Mensen die een houding hebben van zoals we het altijd hebben gedaan, is niet meer toereikend. Maar bovenal mensen die intrinsiek gemotiveerd zijn en tijd krijgen om de opgave vanuit een ondernemende samenwerking beter te verkennen.”

Versnelling

Maar ook die intrinsiek gemotiveerde mensen hebben structuur nodig en handvatten om binnen de eigen organisatie geen roepende in de woestijn te zijn. “Ik zie heel veel interessante ontwikkelingen. Echt mooie initiatieven en nieuwe technieken die we meteen zouden moeten omarmen. En toch gebeurt dat niet. In mijn beleving komt dat omdat er (nog) geen verbinding is gemaakt met de huidige manier van werken. Een bedrijf heeft immers omzet nodig om te overleven. Deze methodiek geeft dan ook een versnelling aan de eigen businessmodellen en daarmee een versnelling aan duurzaamheid.”