Impact!
Disruptieve innovaties nodig om Klimaatakkoord doelen te halen
Niels Rood heeft behoefte aan haalbare ambities
Een gesprek met:
Niels Rood
Het Klimaatakkoord is alweer bijna vier jaar oud. Er lag in 2019 een stevige ambitie voor de gebouwde omgeving: een CO2 reductie van 3,4 Mton in 2030. Daarvoor moesten we in 2021 op een tempo zitten van 50.000 ingrijpend verduurzaamde woningen per jaar. Dat werd niet gehaald, het werden er 30.000. Werd de doelstelling bijgesteld? Zeker, maar wel naar boven: de doelstelling is nu 10 Mton CO2-reductie, bijna drie keer zoveel. Aan ambitie dus geen gebrek.
Wel is er gebrek aan andere zaken. Personeel bijvoorbeeld. De tekorten op de arbeidsmarkt voelen we dagelijks. Of je nu op je koffer staat te wachten, geen tafel meer kunt krijgen in een halfleeg restaurant of gevraagd wordt te helpen in de zorginstelling waar een familielid woont, het kan je niet ontgaan: de mensen zijn op. Daarbij komt bij dat nog zeker vijftien jaar er veel mensen met pensioen gaan, die in de tijd na de oorlog geboren zijn. Daar komen een stuk minder mensen voor terug, die bovendien andere carrièrekeuzes maken: vieze handen is niets voor ze en vier dagen werken is eigenlijk wel genoeg.
Gebrek is er ook aan huizenbezitters die weten wat ze moeten doen. Ze betalen elke maand honderden euro’s voor verwarming en stroom; in theorie kunnen ze dat geld ook besteden aan het beter isoleren van hun woning, een warmtepomp die temperatuur uit de omgeving benut en panelen om zelf energie mee op te wekken. Maar ze zijn verlamd; ze horen tegenstrijdige informatie, krijgen belachelijk hoge offertes voorgeschoteld en zien op tegen de aanleg van vloerverwarming of het plaatsen van andere radiatoren.
Dus wordt het wel wat met die doelen voor 2030 in de gebouwde omgeving? Mijn antwoord is, ondanks bovenstaande problemen: ja dat kunnen we waarmaken. Maar we zullen andere wegen moeten inslaan dan die we nu bewandelen. Deels zullen dat wegen die nu nog aangelegd moeten worden.
De meeste mensen overschatten wat ze in een jaar kunnen bereiken, en onderschatten wat ze kunnen bereiken in tien jaar.
Anders gezegd: we hebben behoefte aan disruptieve innovaties. De prijzen moeten lager; nu is € 10.000 nog steeds heel normaal voor een luchtwarmtepomp. Dat is belachelijk, zelfs in een sellers market. Maar de eerste plug and play modellen zijn op de markt, waarmee de installatiekosten alleen al dalen van € 2.400 naar € 600. Ook in isolatie zien we zulke ontwikkelingen. Door eindeloos te optimaliseren bracht Takkenkamp de transactiekosten van spouwmuurisolatie drastisch terug. Er komt nog steeds één keer iemand met verstand van zaken een schouw doen, maar de vulploeg (een two man band) werkt intussen geheel zelfstandig.
Industrialisatie en datagedreven optimaliseren zijn de toverwoorden. Als de mensen er niet zijn en de kosten te hoog, moeten robots het overnemen. Prefab gevelelementen en daken voor renovatie komen al weer enige jaren uit fabriekshallen rollen, maar waar blijft de 3D-printer die buitenisolatie en afwerking aanbrengt? Ik vroeg het laatst aan een fabrikant van componenten voor schuimisolatie en hem leek niet echt problematisch om huizen te renoveren met een printer.
Van dit soort voorbeelden zijn er meer nodig. “De meeste mensen overschatten wat ze in een jaar kunnen bereiken, en onderschatten wat ze kunnen bereiken in tien jaar.” Dit citaat is van Roy Amara, een hoogleraar aan de universiteit van Stanford; het werd bekend als de Wet van Bill Gates, want niemand kent Roy Amara, al heeft hij vier boeken geschreven. Tot 2030 zijn er nog maar zeven jaar; maar aanbiedende partijen zijn al even bezig met oplossingen verzinnen. Gerekend vanaf het Klimaatakkoord was er tien jaar en hopelijk krijgt professor Amara gelijk en onderschatten we wat er mogelijk is.
