Impact!

Het verhaal van Paul Das en Joris van den Heiligenberg leest bijna als een jongensboek. Voor wie het verhaal nog niet kent: het tweetal studeert bouwkunde aan de Hogeschool in Utrecht. Er moet een afstudeeronderzoek komen en hun docent bouwkunde stimuleert hen om dat te doen over het verduurzamen van hoogbouwflats. “Dat was”, vertelt Das, “eigenlijk voor het eerst dat ik bij mijzelf die passie voor de bouw ontdekte. Je kunt wel kozijnen tekenen, maar dit was en is nog steeds een enorme uitdaging waarbij je echt anders moet denken.” 

Anders doen

Ze komen in contact met Rogier Bos, eigenaar van Bos Installatiewerken. Hij is met de Utrechtse woningcorporatie Bo-Ex bezig met het maken van een plan voor de verduurzaming van het 58 appartementen tellende complex aan de Henriettedreef.

“Bos wilde het echt anders doen”, blikt Das terug. Uitgangspunt was om van het energievretende gebouw een duurzame energieleverancier te maken. De studenten bedachten samen met Bos een modulaire aanpak. De elementen die aan de gevel komen, zijn voorzien van alle benodigde techniek voor verwarming, isolatie en energieopwekking. Boven op het dak komt een soort van kroon waar de zonnepanelen en de installaties zijn verwerkt. Binnen het gevormde consortium Inside Out fungeren Das en Van den Heiligenberg als het vliegwiel. “Het ging van scriptie naar proefwoning, naar pilotflat en uitvoering. Binnen het geheel zagen wij als jonge honden natuurlijk ook nergens beren op de weg.”

Binnenklimaat

Begin 2021 is het project uitgevoerd. De bewoners wonen sindsdien in een gebouw dat meer energie oplevert dan dat het gebruikt. Bovendien is het binnenklimaat voor hen aanzienlijk verbeterd. “We hebben een prestatiecontract gemaakt en hebben twee jaar de tijd om het de installaties te optimaliseren”, zegt Das. Eigenlijk was het de bedoeling dat er na het complex aan de Henriettedreef gelijk met een volgende flat zou worden begonnen. Maar daar is toen door de woningcorporatie een rem opgezet. “Overigens zijn we met die flat nu wel in uitvoering. Dat daar tijd tussen zat had vooral te maken met het feit dat we toch erg vernieuwend bezig zijn geweest. Men wilde eerst kijken of het echt werkt.”

Aanvankelijk was hij daar teleurgesteld over. “Je ziet natuurlijk vaker dat er een pilot is en er na de uitvoering niets meer gebeurt. Ook niet met de opgedane kennis.” Daar hoefde hij in dit geval niet bang voor te zijn. Het levende bewijs dat het verduurzamen van een hoogbouwflat naar het niveau van energieleverend mogelijk is, kan iedereen zien staan. Tegelijkertijd dachten Das, Van den Heiligenberg en Bos Groep waar Inside Out een onderdeel van was, na over de businesscase. “We verkochten een energieleverende flat. Maar we ontdekten dat dat toch een lastig iets is. Veel corporaties hebben daarbij namelijk het idee dat hun hele gebouw daarvoor op de schop moest. En dat terwijl ze net investeringen in bijvoorbeeld dubbele beglazing of isolerende maatregelen hadden gedaan. Het enige dat ze wilden was bijvoorbeeld van het gas gaan.”

Opschalen

Maar ook speelde mee dat Das en Van den Heiligenberg bij de renovatie in Utrecht bijna continu op het project waren te vinden. “Dat is wanneer je wilt opschalen ook niet te doen. We kunnen moeilijk overal zijn.” Kortom, het was tijd om keuzes te maken. Wat meehielp was dat Utrecht in het kader van de Green Deal een Europese subsidie in de wacht wist te slepen. Inside Out kan daar een graantje uit mee pikken om het product door te ontwikkelen. Daarvoor heeft Inside Out de naoorlogse flat als het ware uitgekleed en ontwikkelt het componenten met de focus op klimaat en data. “Denk aan verwarmingsinstallaties tot aan hele gevelcomponenten. De verwarmingsinstallaties ontwikkelen we ook met het oog op het oplossen van grotere thema’s zoals netcongestie en energieopslag. Daarbij is het idee dat wij niet de strijd aan willen gaan met de ketenpartners van de opdrachtgever. Die partijen kunnen bijvoorbeeld de werkzaamheden doen die nodig zijn om onze componenten aan te koppelen. Dat laatste kunnen wij doen, maar ook dat kunnen we aan anderen overlaten. Uiteindelijk blijven wij verantwoordelijk voor het beheer van de installaties.” Dat laatste is volgens Das belangrijk omdat Inside Out de prestatie van de installatie garandeert. “Dat doen we op basis van de data die wij krijgen aangeleverd.”

Repeteerbaar

De kern van de Inside Out-aanpak is dat de kennis die met het project in de Henriëtedreef is opgedaan repeteerbaar is. “Met onze modulaire aanpak kunnen we vergelijkbare flats uit de zestiger jaren energetisch aanpassen.” En voor de goede orde: er zijn een slordige 250.000 van dit soort hoogbouwflats in ons land die op de nominatie staan om te verduurzamen. Veel van deze complexen zijn in handen van woningcorporaties. Maar ook zijn er al veel in particuliere handen. Das knikt: “Wij kunnen ook voor deze VvE’s veel betekenen en zien dat als een belangrijke afzetmarkt.”

In december is Inside Out op eigen benen komen te staan, dus los van Bos Groep. Maar uiteraard blijft de samenwerking intact. "Net als met RC Panels met wie we binnen het ARV project nieuwe gevelpanelen ontwikkelen. Waar we uiteindelijk naar toe willen", benadrukt Das, "is dat we Ikeapakketjes leveren en bouwers daarmee ontzorgen. Ze hoeven geen rekenwerk meer te doen, want dat doen wij voor ze. Met andere woorden: ze kunnen zich helemaal focussen op waar ze goed in zijn.”