Impact!

Het idee voor Startblock, een betaalbare woning voor starters die snel en duurzaam is gemaakt, ontstond zo’n vijf jaar geleden. “Jeroen Oost van OVT Ontwikkeling uit Emmeloord constateerde dat veel bestaande woningen werden verduurzaamd door ze te renoveren. Met als gevolg: een nog steeds ‘oude’ woning en een flinke berg afval”, vertelt commercieel directeur bij Startblock Hidde Proost. “Dat moest slimmer kunnen.” Samen met Henk Visscher en Jelle Post ontwikkelde Oost een conceptwoning, opgebouwd uit modules van Cross Laminated Timber (CLT). Omdat het concept alles in zich had om succesvol te zijn, vond de oprichting van Startblock plaats. Tijdens een open dag maakte Hidde Proost als ontwikkelaar kennis met het concept en de kersverse directeur Tony Mol. “Ik was zo enthousiast en overtuigd van het concept dat ik besloot om fulltime Startblock in de markt te zetten.” 

Beeldvorming over hout verandert

“We hadden al snel succes op het gebied van exposure en aandacht, maar de echte resultaten bleven uit”, schetst Proost de situatie in het begin. Er volgde een periode van drie jaar waarin Startblock te maken kreeg met tegenslagen op het gebied van trage procedures, beschikbare grond en de beeldvorming over houten huizen. Tot overmaat van ramp kwam daar ook de coronapandemie bij. “Alles ging online, terwijl wij ons overal binnen probeerden te praten en je ons concept juist met eigen ogen moet zien.”

Tegenslagen door trage procedures en het imago van houten woningen

Gelukkig kreeg Proost toegang tot een aantal netwerken in Zuid-Holland om het concept te pitchen. “We zijn in Nederland gewend om in beton en steen te bouwen. Bouwen in hout is nog relatief onbekend en kampt met veel vooroordelen.” Gelukkig ziet Proost de beeldvorming over hout in rap tempo veranderen. “We krijgen enorme hulp door de druk op de markt en een ambitieuze minister die gas wil geven. Hij gaat misschien als een olifant door de porseleinkast, maar zet daarmee in elk geval wel dingen in beweging.”

De minister zet momenteel enorm in op flexwoningen omdat dat de procedures enorm zou kunnen verkorten. “Met flex bedoelt men: een tijdelijke woning met tijdelijke kwaliteit, een tijdelijk beschikbare locatie, een tijdelijk contract, of een combinatie hiervan”, legt Proost uit. “Een tijdelijke woning met tijdelijke kwaliteit is uiteindelijk bouwen voor de sloophoop. Wat ons concept uniek maakt is dat het een permanente kwaliteit heeft die blijvend verplaatsbaar is en dus ook geschikt is als flexwoning.” 

Kant en klare bouwpakketten

Het CLT, waaruit de woningen zijn opgebouwd, is afkomstig van fabrieken in de buurt van de productiebossen in Finland, Letland en Estland. Doordat het hout in deze noordelijke bossen langzamer groeit is het van goede kwaliteit. “Bij deze fabrieken bestellen we kant-en-klare bouwpakketten die door ons zelf zijn ontworpen”, legt Proost uit. “Feitelijk kun je die vergelijken met een grote kast van IKEA. Die zetten we in onze fabriek in elkaar. Daar komen verder geen ingewikkelde machines aan te pas. Het enige wat we gebruiken zijn schroeftollen en een bovenloopkraan.”

Door dit concept heeft Startblock dan ook geen schaarse bouwvakkers nodig. “We werken juist met mensen die niet persé als bouwvakker zijn opgeleid of mogelijk werkeloos thuis zitten. Als je een beetje handig bent, krijg je van ons een interne opleiding kun je direct aan de slag.” Verder heeft elk montageteam een hts’er die de protocollen, verslaglegging en NEN-normen in de gaten houdt, en worden alle handelingen digitaal vastgelegd om zo, per woning, een dossier op te bouwen. Als de woning klaar is, wordt in een speciale prefabschacht de ‘kabelboom’ gemonteerd, met daarin de aan- en afvoerleidingen voor water, riolering en elektra.

Het CLT komt uit Finland, Letland en Estland

Als het geheel klaar is, drie woonlagen inclusief keuken, badkamer en meterkast, leggen ze het op een vrachtwagen. Vervolgens gaat het naar de locatie waar de woning in een half uur op zijn plek staat. Ook is er inmiddels een doorzonvariant beschikbaar voor gezinnen. Kleven er dan helemaal geen nadelen aan de woning? “We gaan maar tot een hoogte van maximaal drie lagen”, geeft Proost toe. “Voor locaties waar je echt de hoogte in wilt, moet je naar een andere oplossing kijken.”

Procedures verkorten om sneller te kunnen bouwen

Momenteel heeft Startblock een productiecapaciteit van zo’n 300 woningen per jaar die in de fabriek in Emmeloord geheel stikstofvrij worden gebouwd. “In tegenstelling tot veel andere concepten is onze productie relatief eenvoudig op te schalen zonder robotisering. Sterker nog; wij creëren juist op efficiënte wijze werkgelegenheid.”

Inmiddels zijn er al ongeveer 100 woningen geplaatst in onder andere Zwammerdam, Warmerhuizen, Emmeloord en Ridderkerk en is er veel belangstelling vanuit bouwers, ontwikkelaars en wooncorporaties. “We willen graag impact maken en opschalen, maar de vraag uit de markt blijft nog achter terwijl er honderdduizenden woningen nodig zijn”, constateert Proost. “We werken met een innovatief product en vinken bijna alle boxen aan. Maar daarmee lopen we ook tegen veel bestaande regelgeving aan die daar nog geen rekening mee houdt. Formules om de woningen te toetsen zijn gebaseerd op basis van bestaande, traditionele aannames. Daarom zijn we met diverse instanties bezig om een certificaat speciaal voor fabrieksbouw te krijgen en hebben we o.a. TNO gevraagd om alles in kaart te brengen. Zo kunnen we met harde data bewijzen hoe het zit om dingen sneller in beweging te kunnen krijgen.”

Gelukkig kan Startblock daarbij rekenen op steun vanuit de politiek doordat politici de woningen via blogs en social media onder de aandacht brengen. Alleen gaat het nog altijd te langzaam. Dat zag ook het ministerie. “Samen met het Expertisecentrum Flexwonen hebben zij een pilot opgezet. Wij maken daar deel van uit om met een aantal partijen te kijken of er voor onze woningen sprake is van het afgeven van een typegoedkeuring. Dat zou ons en gemeentes enorm kunnen helpen om procedures te verkorten (en de toch al beperkte capaciteit te ontlasten) en sneller te kunnen bouwen. We hebben in ons land innovatieve bouwers en productiecapaciteit genoeg en kunnen moeiteloos (zonder robotisering) opschalen. Zorg dat die voldoende ruimte en opdrachten krijgen om slagvaardig met de woonopgave aan de slag te gaan.”