Impact!

Wanneer gevraagd wordt of zijn boek helpt bij het herkennen van de transitie, bevestigt Nijhof dit volmondig. “Juist omdat we streven naar handelingsperspectief. Het gaat er niet alleen om te begrijpen dat we in een transitie zitten, maar ook om te bepalen: wie moet wát doen? En waar bevinden we ons in die transitie? We kijken altijd naar de hele keten. Wat kunnen architecten doen? Wat kunnen bouwbedrijven doen? Wat kunnen woningcorporaties doen? En zo kan ik nog tien andere partijen noemen,” zegt Nijhof.

Chantal Van Schaik, directeur en mede-eigenaar van Holland Houtland, werkt nauw samen met deze partijen om de transitie naar CO₂-neutrale bouw te realiseren. Zij omschrijft dit treffend als 'bouwen binnen CO₂-budget'. Van Schaik: “We doen alles wat nodig is om die verandering verder te helpen. Wij werken samen met woningcorporaties, gemeentes en bedrijven om de transitie te maken.” Holland Houtland heeft inmiddels een groot netwerk opgebouwd en noemt zichzelf dan ook ‘influencer in biobased bouwen’.

Beginfase

Zowel Nijhof als Van Schaik bevestigt dat we nog in een beginfase staan, als het gaat om biobased isoleren. Van Schaik merkt op dat woningcorporaties soms niet realiseren hoe ver ze al zijn. “Als je ze vraagt, hoever ben je met biobased isoleren? Dan zeggen ze van: ‘Nou, laten we een keer een pilot doen.' Het grappige is dat, als je doorvraagt, blijkt dat ze misschien de hellende daken, om maar wat te noemen, allang met Isovlas isoleren. Maar het structureel toepassen, daarin zitten ze nog wel in fase één.”

Volgens Van Schaik maakt het de particulier eigenlijk niet zo heel erg veel uit wat voor isolatie er in die muur gaat. “De huurder van een woningcoöperatie ook niet. Het belangrijkste is: kan het snel? Heb ik er geen last van? En is het niet te duur?” Toch ziet zij een belangrijke rol voor biobased isolatie, vooral vanwege voordelen zoals minder hittestress, een lagere energievraag en minder schimmelvorming. “Daar is biobased gewoon veruit de beste oplossing voor.”

Nijhof vult aan: “De oplossing is niet het probleem. Zoals jij het beschrijft, is het heel logisch om voor biobased te kiezen. Toch zijn er nog veel partijen die moeite hebben om de stap te maken.” Hij pleit ervoor deze partijen niet te veroordelen, maar te onderzoeken waarom zij vasthouden aan de oude spelregels. “Daar moeten we beginnen en dan volgt de ambitie vanzelf. Daarna kunnen we ervoor zorgen dat de urgentie gevoeld wordt.” Als één woningcorporatie besluit om in principe voor biobased isolatie te kiezen, volgen anderen vaak snel, omdat ze niet willen achterblijven. Zo ontstaat er volgens de hoogleraar een golfbeweging die leidt tot verandering.

Drempel

Mensen zijn gewoontedieren, ze zijn geneigd te blijven hangen in wat zij al kennen. Volgens Van Schaik is dit dan ook de grootste drempel om op biobased materialen over te stappen. Daarnaast zijn er belemmeringen vanuit de overheid. “We hebben energielabels in Nederland. En volgens die energielabels moet je voldoen aan een bepaalde isolatiewaarde. Omdat de isolatiewaarde van biobased materialen soms wat lager is, heb je misschien wat dikkere wanden nodig. Maar het heeft wel weer andere voordelen waardoor het pand enorm opknapt, je een natuurlijkere ventilatie hebt, een betere binnentemperatuur en je misschien die RC-waarde helemaal niet nodig hebt. Dus daar zit zo'n systeem gewoon in de weg. Dat soort belemmeringen zien we.”

Bubbel

Nijhof benadrukt het belang van empathie en begrip tussen stakeholders. “Probeer in die bubbel te stappen. En te kijken wat voor regels daar spelen, waardoor het voor hem of haar nog niet logisch is om mee te gaan in de transitie. En zodra je dat snapt, ben ik ervan overtuigd dat je altijd manieren kunt vinden om dat te veranderen”. Hij noemt dit proces “bubble hopping”.

Nijhof geeft aan dat het in fase twee vooral om het verdienmodel gaat. “Hoe kunnen we zorgen dat de partijen die dit doen, de wind in de zeilen gaan voelen? En dat het niet alleen maar iets is wat je als een soort luxe erbij kunt doen. We moeten gaan leren hoe dit ook op het financiële gebied kan werken. Als we dat niet leren, gaat dit nooit het nieuwe normaal worden.” Dit kan volgens hem betekenen dat biobased materialen in bulk geproduceerd moeten worden om kosten te verlagen. “Maar we moeten ook kijken naar de besparingen die deze materialen opleveren, bijvoorbeeld in lagere aircokosten in de zomer.”

Supersnelle transitie

Als Linders vraagt hoelang het nog duurt voor biobased het nieuwe normaal is, hoeft het tweetal niet lang na te denken. “Ik denk dat het al een supersnelle transitie is geweest,” zegt Van Schaik. Maar ze maakt zich ook zorgen: “Over twee jaar zijn we door ons CO₂-budget heen, dus wat mij betreft moet het binnen twee jaar.” Nijhof weet op zijn beurt niet of dit laatste haalbaar is. “Maar er komen ook wat versnellers aan. Of twee jaar gaat lukken, dat durf ik niet te garanderen, maar we weten wel dat allerlei partijen moeten rapporteren over hoe duurzaam ze zijn.” Ook het klimaatakkoord van Parijs noemt Nijhof als belangrijke versneller.

Podcast

Luister naar het volledige gesprek in de podcastserie ‘Biobased isoleren’ van het Nationaal Renovatie Platform, gepresenteerd door Peter Linders (Kwartiermakers in de Bouw).